Satın
Alma Yöntemi
http://www.borsamania.net/
alıntıdır.
Konsolide
Bilançonun Düzenlenmesi
1.A. %100 Sahiplik Durumu
1.A. %100 Sahiplik Durumu
Ana şirketin bir veya daha fazla
şirketin sermayesinin tamamına sahip olduğu durumlarda %100 ortaklık
sözkonusudur. Konsolide bilanço düzenlenmesi sırasında “konsolidasyon
şerefiyesi” denilen bir fark ortaya çıkmaktadır. Bu farkın hesaplanışı şu
şekildedir:
Konsolidasyon Şerefiyesi = Satın Alma Fiyatı – Satın Alınan
Şirketin Özsermayesi
(Satın Alınan Şirketin Özsermayesi = Hisse Senetlerinin Muhasebe Değeri)
(Satın Alınan Şirketin Özsermayesi = Hisse Senetlerinin Muhasebe Değeri)
Satın alma sırasında ana şirketin,
yavru şirketin defter değerine (muhasebe değeri) eşit bir tutar ödemesi halinde
konsolidasyon şerefiyesi doğmayacaktır. Ana şirketin, yavru şirketin defter
değerinden daha düşük bir bedel ödemesi halinde ise ortaya negatif
konsolidasyon şerefiyesi çıkmaktadır. %100 sahiplik durumunda konsolide bilanço
düzenlenmesi bir örnek yardımıyla açıklanacaktır.
Örnek: A şirketi B şirketinin tüm hisselerini 500.000 TRL’ye
satın almıştır. İki şirketin satın almadan önceki ve sonraki bilançoları
aşağıdaki şekildedir.
Satın alma işleminden önceki
bilançolar:
A
|
|
Çeşitli
Aktifler 1.700.000 1.700.000 |
Borçlar
300.000
Sermaye 1.000.000
D.
Kar 400.000
1.700.000
|
B
|
|
Çeşitli
Aktifler 600.000
600.000 |
Borçlar
200.000
Sermaye 350.000
D.
Kar 50.000
600.000 |
Satın
alma işleminden sonraki bilançolar:
A
|
|
Ç.Aktifler 1.200.000
BağlıOrtaklık 500.000
1.700.000
|
Borçlar 300.000
Sermaye 1.000.000
D.
Kar 400.000
1.700.000 |
B
|
|
Çeşitli
Aktifler 600.000
600.000 |
Borçlar
200.000
Sermaye 350.000
D.
Kar 50.000
600.000 |
Bu
verilerle konsolide bilanço hazırlanacaktır.
Yukarıdaki bilançolarda ilk dikkati çeken nokta, satınalma işleminden sonra B şirketinin bilançosunda hiçbir değişiklik olmazken; A şirketinin bilançosunda aktifte değişiklik olmasıdır. Zira “çeşitli aktifler” kalemi 500.000 azalmış ve “bağlı ortaklıklar” kalemi 500.000 ile bilançonun aktifinde yer almıştır. Diğer bir ifade ile B şirketinin hisseleri A şirketinde satın alma (maliyet değeri) ile yer almıştır. Bu durum daha önce açıklanan konsolidasyon şerefiyesinin doğmasına neden olmaktadır.
Yukarıdaki bilançolarda ilk dikkati çeken nokta, satınalma işleminden sonra B şirketinin bilançosunda hiçbir değişiklik olmazken; A şirketinin bilançosunda aktifte değişiklik olmasıdır. Zira “çeşitli aktifler” kalemi 500.000 azalmış ve “bağlı ortaklıklar” kalemi 500.000 ile bilançonun aktifinde yer almıştır. Diğer bir ifade ile B şirketinin hisseleri A şirketinde satın alma (maliyet değeri) ile yer almıştır. Bu durum daha önce açıklanan konsolidasyon şerefiyesinin doğmasına neden olmaktadır.
Konsolidasyon Şerefiyesi = Satın
Alma Fiyatı – Satın Alınan Şirketin Özsermayesi
Konsolidasyon Şerefiyesi = 500.000 – 400.000 = 100.000
Konsolidasyon Şerefiyesi = 500.000 – 400.000 = 100.000
Bu
durumda konsolide bilanço aşağıdaki şekilde oluşturulur:
Bilanço
Kalemleri |
A Şirketi
|
B Şirketi
|
Eliminasyon
İşlemleri
|
Konsolide
Bilanço |
|
Borç
|
Alacak
|
||||
Çeşitli Aktifler
|
1.200.000 500.000 -
|
600.000 - -
|
-
|
-
|
1800.000 100.000
|
Bağlı Ortaklıklar
|
-
|
500.000
|
|||
Konsol. Şeref.
|
100.000 (2)
|
-
|
|||
AKTİF TOPLAMI
|
1.700.000
|
600.000
|
-
|
|
1.900.000
|
Borçlar
|
300.000 1.000.000 400.000
|
200.000 350.000 50.000
|
-
|
-
|
500.000 1.000.000 400.000
|
Sermaye
|
350.000 (1)
|
|
|||
Dağıtılmayan Kar
|
50.000 (1)
|
|
|||
PASİF TOPLAMI
|
1.700.000
|
600.000
|
500.000
|
500.000
|
1.900.000
|
Eliminasyon
işlemleri ile ilgili açıklamalar aşağıda yer almaktadır:
1.
A şirketinin bilançosunda görülen
500.000 TRL’lik bağlı ortaklık, konsolide bilançoda yer almamaktadır. Zira bu
kalem B şirketinin bilançosunda yer alan sermaye ve dağıtılmayan karların
karşılığıdır ve birbirini yok etmektedir. Bu sebeple bu kalemin konsolide
bilançoya alınması mükerrer kayıt sorununu doğuracaktır.
2.
100.000 TRL’lik tutar daha önce
açıklanan konsolidasyon şerefiyesidir. Bu sebeple bu değer konsolide bilançonun
aktifinde yer almakta ve itfa edilmediği sürece bundan sonraki yıllarda
düzenlenecek konsolide bilançolarda da görülmeye devam etmektedir.
1.B.
Kısmen Sahiplik Durumu
Bir holding ilişkisinin mutlaka %100
sahiplik oranında olması gerekmemekte; ana şirket yavru şirket veya şirketlerin
yönetimine etkide bulunabilecek oranda hissesine sahip olabilmektedir. Bu durum
da, %100 sahiplik durumu gibi konsolide bilanço düzenlenmesini zorunlu
kılmaktadır.
Örneğin A şirketi B şirketinin, B
şirketi de C şirketinin %51’ine sahipken; A şirketi C şirketinin %26’sına sahip
olmakta ve yönetiminde söz sahibi olmaktadır.
Buna benzer durumlarda, konsolide
bilanço düzenlenmesinde ortaya azınlık paylarının durumunun bilançoda
gösterilmesi sorunu çıkmaktadır. Burada izlenen yol genellikle, yavru şirketin
tüm aktif ve pasifinin konsolide bilançoya alınması, fakat azınlık paylarının
konsolide bilançonun pasifinde tek bir tutar olarak gösterilmesidir.
Kısmen sahiplik durumunda konsolide
bilanço düzenlenmesi bir örnek yardımıyla açıklanacaktır.
Örnek: A şirketi B şirketinin %70’ini 500.000 TRL’ye satın
almıştır. İki şirketin satın almadan önceki ve sonraki bilançoları aşağıdaki
şekildedir.
Satın
alma işleminden önceki bilançolar:
A
|
|
Çeşitli
Aktifler 1.200.000
1.200.000 |
Borçlar 200.000
Sermaye 800.000
D. Kar 200.000
1.200.000 |
B
|
|
Çeşitli
Aktifler 700.000
700.000 |
Borçlar 300.000
Sermaye 300.000
D. Kar 100.000
700.000 |
Satın
alma işleminden sonraki bilançolar:
A
|
|
Ç.Aktifler 700.000
BağlıOrtaklık 500.000
1.200.000 |
Borçlar 200.000
Sermaye 800.000
D. Kar 200.000
1.200.000 |
B
|
|
Çeşitli
Aktifler 700.000
700.000 |
Borçlar 300.000
Sermaye 300.000
D. Kar 100.000
700.000 |
Bu verilerle konsolide bilanço
hazırlanacaktır.
Burada konsolidasyon şerefiyesinin hesaplanmasında satın alınan şirketin özsermayesi olduğu gibi hesaba katılmayacak; satın alınan orana denk gelen miktar hesaba katılacaktır.
Burada konsolidasyon şerefiyesinin hesaplanmasında satın alınan şirketin özsermayesi olduğu gibi hesaba katılmayacak; satın alınan orana denk gelen miktar hesaba katılacaktır.
(300.000 + 100.000) x %70 = 280.000
Konsolidasyon Şerefiyesi = Satın Alma Fiyatı – Satın Alınan Şirketin Özsermayesi
Konsolidasyon Şerefiyesi = 500.000 – 280.000 = 220.000
Azınlık Payları = (300.000 + 100.000) x %30 = 120.000
Konsolidasyon Şerefiyesi = Satın Alma Fiyatı – Satın Alınan Şirketin Özsermayesi
Konsolidasyon Şerefiyesi = 500.000 – 280.000 = 220.000
Azınlık Payları = (300.000 + 100.000) x %30 = 120.000
Bu
durumda konsolide bilanço aşağıdaki şekilde oluşturulur:
Bilanço
Kalemleri |
A Şirketi
|
B Şirketi
|
Eliminasyon
İşlemleri
|
Konsolide
Bilanço |
|
Borç
|
Alacak
|
||||
Çeşitli Aktifler
|
700.000 500.000 -
|
700.000 - -
|
-
|
-
|
1.400.000 220.000
|
Bağlı Ortaklıklar
|
-
|
500.000
|
|||
Konsol. Şeref.
|
220.000
|
-
|
|||
AKTİF TOPLAMI
|
1.200.000
|
700.000
|
-
|
|
1.620.000
|
Borçlar
|
200.000 800.000 200.000
|
300.000 300.000 100.000
|
-
|
-
|
500.000 800.000 200.000 120.000
|
Sermaye
|
300.000
|
|
|||
Dağıtılmayan Kar
|
100.000
|
|
|||
Azınlık Payları
|
|
120.000
|
|||
PASİF TOPLAMI
|
1.200.000
|
700.000
|
620.000
|
620.000
|
1.620.000
|
2.
Konsolide Gelir Tablosunun Düzenlenmesi
Konsolide gelir tabloları da
konsolide bilançolar gibi bir ana şirketin denetimine girmiş çeşitli
şirketlerin bir faaliyet dönemi sonunda elde ettikleri sonucu tek bir tabloda
toplamaktadır. Bu nedenle konsolide gelir tablosundaki veriler de ortalama bir
değer taşımakta; aslında zararda olan bir şirket karlı şirketler arasında
karlıymış gibi görünebilmektedir.
Konsolide mali tablolar özellikle
holding ortakları için hazırlanmaktadır. Bu durum özellikle konsolide gelir
tablolarının görünüşünü diğer mali tablolara göre daha farklı etkilemektedir.
Buna göre konsolide gelir tablosunun standart formu iki bölümden oluşmaktadır.
İlk bölümde grup geliri ve toplam vergi yükü yer almakta ve böylece holding
yöneticileri yönetimleri altındaki grubu ne derece başarılı yönettiklerini
takip edebilmektedirler. İkinci bölümde ise holding şirket ortaklarının
vergiden sonraki karları ile dağıtılmayan karlar hesabına nakilleri ve toplam
dağıtılmayan karları yer almaktadır.
Konsolide gelir tablosu düzenlenmesi
bir örnek yardımıyla açıklanacaktır.
Örnek: Dönem içinde ana ve bağlı şirket arasında mal ve
hizmet alışverişi olmadığı, A şirketinin Y şirketinin %80 hissesine sahip
olduğu ve Y şirketinin A şirketi tarafından satın alındığı tarihte Y şirketinin
dağıtılmayan karlarının 80.000 TRL olduğu varsayımları altında iki şirkete ait
aşağıda verilen gelir tabloları kullanılarak konsolide gelir tablosu
oluşturulacaktır.
A
|
Y
|
||
Satışlar
|
360.000
|
320.000
|
|
Giderler
|
260.000
100.000 |
200.000
120.000 |
|
Y Şirketinden
Alınan Temettü Vergiden Önceki Kar
|
32.000
132.000 |
-
120.000 |
|
Vergi
|
50.000
82.000 |
60.000
60.000 |
|
Ödenen
Temettüler
|
30.000
52.000 |
40.000
20.000 |
|
Dönembaşı
Dağıtılmayan Kar Dönemsonu Dağıtılmayan Kar
|
118.000
170.000 |
90.000
110.000 |
Konsolide
gelir tablosu aşağıdaki şekilde elde edilmektedir:
|
A Şirketi
|
Y Şirketi
|
Toplam
|
Eliminasyon
İşlemleri
|
Konsolide
Gelir Tabl. |
|
Borç
|
Alacak
|
|||||
Satışlar
|
360.000 260.000
|
320.000 200.000
|
680.000 460.000
|
|
|
680.000 460.000
|
Giderler
|
|
|
||||
|
100.000 50.000
|
120.000 60.000
|
220.000 110.000
|
|
|
220.000 110.000
|
Vergi
|
|
|
||||
Vergi Sonrası
Kar
|
50.000 - 32.000
|
60.000 - -
|
110.000 - 32.000
|
|
|
110.000 (12.000) -
|
Azınlık
Hissesi
|
(1) 12.000
|
|
||||
Y’den Alınan
Temettü
|
|
(2) 32.000
|
||||
|
82.000 30.000
|
60.000 40.000
|
142.000 70.000
|
|
(3) 8.000
|
98.000 30.000
|
Ödenen Temettü
|
(2) 32.000
|
|
||||
|
52.000 118.000
|
20.000 90.000
|
72.000 208.000
|
|
|
68.000 126.000
|
|
(4) 64.000
|
|
||||
D.Başı
Dağ.Kar
|
(4) 18.000
|
|
||||
D.Sonu
Dağ.Kar
|
170.000
|
110.000
|
280.000
|
126.000 (3) 8.000
|
40.000 (1) 12.000 (4) 18.000 (4)
64.000
|
194.000
|
Konsolide
Bilançoya Geçen Kayıtlar
|
170.000
|
110.000
|
280.000
|
134.000
|
134.000
|
194.000
|
Konsolide gelir tablosunun
düzenlenmesindde yapılan eliminasyon işlemleri aşağıda açıklanmıştır:
1.
Yavru şirketin 60.000 TRL’lik
karının %20’si azınlık hissedarlarına ait olduğundan; 12.000 TRL’lik bu tutar
gelir tablosunda holding grubunun gelirini azaltan bir faktördür. Bununla
beraber azınlık kar payı 12.000 TRL, konsolide bilançoda pasifte azınlık
hissesini de arttırıcı etki yapacağından eliminasyon işlemlerinde konsolide
bilançoya geçen kayıtlara da alınmıştır.
2.
Ana şirketin yavru şirketten aldığı
32.000 TRL’lik temettü, ana ve yavru şirketin konsolidasyonu sırasında
karşılıklı olarak yok edildiğinden konsolide gelir tablosunda yer almayacaktır.
3.
Yavru şirketin dağıttığı toplam
temettü 40.000 TRL’nin 32.000 TRL’si ana şirkete aitken 8.000 TRL’si azınlık
hissedarlarına aittir. Bu son tutar konsolide gelir tablosunda yer
almayacaktır. Bu tutar azınlık hisselerine düşen ve bilançoya aktarılan 12.000
TRL’lik vergiden sonraki kar rakamını konsolide bilanço üzerinde azaltacak,
böylece farkı oluşturan 4.000 TRL’lik net kar, azınlık hisselerinin
dağıtılmayan karı içinde kalacaktır.
4.
A) Yavru şirketinin 90.000 TRL’lik
dönem başı dağıtılmayan karları satın alma tarihinde 80.000 TRL idi ve bunun
64.000 TRL’si ana şirketin 16.000 TRL’si azınlık hissedarlarının idi. Oysa bu
döneme gelindiğinde bu kar 10.000 TRL artarak 90.000 TRL’ye ulaşmıştır. Bu
sebeple bu marjinal 10.000 TRL’nin 8.000 TRL’si ana şirketindir. Böylece
azınlık hissedarlarının dağıtılmayan kar içindeki payı 18.000 TRL’ye
ulaşmıştır. Bu tutar konsolide gelir tablosunda değil, konsolide bilançoda yer
almalıdır.
B) Ana şirketin 90.000 TRL’lik
dağıtılmayan karının 80.000 TRL’si satın alma tarihinden gelmekte olup 64.000
TRL’si ana şirkete aittir ve satın alma sırasında düzenlenen konsolide
bilançoda şerefiye hesabında dikkate alınmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder