6 Eylül 2012 Perşembe

Konsolide Bilançonun Düzenlenmesi




Satın Alma Yöntemi
Konsolide Bilançonun Düzenlenmesi
1.A. %100 Sahiplik Durumu
Ana şirketin bir veya daha fazla şirketin sermayesinin tamamına sahip olduğu durumlarda %100 ortaklık sözkonusudur. Konsolide bilanço düzenlenmesi sırasında “konsolidasyon şerefiyesi” denilen bir fark ortaya çıkmaktadır. Bu farkın hesaplanışı şu şekildedir:
Konsolidasyon Şerefiyesi = Satın Alma Fiyatı – Satın Alınan Şirketin Özsermayesi
(Satın Alınan Şirketin Özsermayesi = Hisse Senetlerinin Muhasebe Değeri)
Satın alma sırasında ana şirketin, yavru şirketin defter değerine (muhasebe değeri) eşit bir tutar ödemesi halinde konsolidasyon şerefiyesi doğmayacaktır. Ana şirketin, yavru şirketin defter değerinden daha düşük bir bedel ödemesi halinde ise ortaya negatif konsolidasyon şerefiyesi çıkmaktadır. %100 sahiplik durumunda konsolide bilanço düzenlenmesi bir örnek yardımıyla açıklanacaktır.
Örnek: A şirketi B şirketinin tüm hisselerini 500.000 TRL’ye satın almıştır. İki şirketin satın almadan önceki ve sonraki bilançoları aşağıdaki şekildedir.
Satın alma işleminden önceki bilançolar:
A
Çeşitli

Aktifler   1.700.000
1.700.000
Borçlar      300.000
Sermaye  1.000.000
D. Kar       400.000               1.700.000




B
Çeşitli
Aktifler    600.000 
600.000
Borçlar     200.000
Sermaye  350.000
D. Kar       50.000
600.000
Satın alma işleminden sonraki bilançolar:
A
Ç.Aktifler    1.200.000
BağlıOrtaklık 500.000                  1.700.000
Borçlar     300.000
Sermaye 1.000.000
D. Kar     400.000
1.700.000

B
Çeşitli
Aktifler     600.000
600.000
Borçlar     200.000
Sermaye   350.000
D. Kar       50.000
600.000

Bu verilerle konsolide bilanço hazırlanacaktır.
Yukarıdaki bilançolarda ilk dikkati çeken nokta, satınalma işleminden sonra B şirketinin bilançosunda hiçbir değişiklik olmazken; A şirketinin bilançosunda aktifte değişiklik olmasıdır. Zira “çeşitli aktifler” kalemi 500.000 azalmış ve “bağlı ortaklıklar” kalemi 500.000 ile bilançonun aktifinde yer almıştır. Diğer bir ifade ile B şirketinin hisseleri A şirketinde satın alma (maliyet değeri) ile yer almıştır. Bu durum daha önce açıklanan konsolidasyon şerefiyesinin doğmasına neden olmaktadır.
Konsolidasyon Şerefiyesi = Satın Alma Fiyatı – Satın Alınan Şirketin Özsermayesi
Konsolidasyon Şerefiyesi = 500.000 – 400.000 = 100.000
Bu durumda konsolide bilanço aşağıdaki şekilde oluşturulur:
Bilanço
Kalemleri
A Şirketi
B Şirketi
Eliminasyon İşlemleri
Konsolide
Bilanço
Borç
Alacak
Çeşitli Aktifler
1.200.000 500.000 -
600.000 - -
-
-
1800.000 100.000
Bağlı Ortaklıklar
-
500.000
Konsol. Şeref.
100.000 (2)
-
AKTİF TOPLAMI
1.700.000
600.000
-

1.900.000
Borçlar
300.000 1.000.000 400.000
200.000 350.000 50.000
-
-
500.000 1.000.000 400.000
Sermaye
350.000 (1)

Dağıtılmayan Kar
50.000 (1)

PASİF TOPLAMI
1.700.000
600.000
500.000
500.000
1.900.000

Eliminasyon işlemleri ile ilgili açıklamalar aşağıda yer almaktadır:
1.     A şirketinin bilançosunda görülen 500.000 TRL’lik bağlı ortaklık, konsolide bilançoda yer almamaktadır. Zira bu kalem B şirketinin bilançosunda yer alan sermaye ve dağıtılmayan karların karşılığıdır ve birbirini yok etmektedir. Bu sebeple bu kalemin konsolide bilançoya alınması mükerrer kayıt sorununu doğuracaktır.
2.     100.000 TRL’lik tutar daha önce açıklanan konsolidasyon şerefiyesidir. Bu sebeple bu değer konsolide bilançonun aktifinde yer almakta ve itfa edilmediği sürece bundan sonraki yıllarda düzenlenecek konsolide bilançolarda da görülmeye devam etmektedir.
1.B. Kısmen Sahiplik Durumu
Bir holding ilişkisinin mutlaka %100 sahiplik oranında olması gerekmemekte; ana şirket yavru şirket veya şirketlerin yönetimine etkide bulunabilecek oranda hissesine sahip olabilmektedir. Bu durum da, %100 sahiplik durumu gibi konsolide bilanço düzenlenmesini zorunlu kılmaktadır.
Örneğin A şirketi B şirketinin, B şirketi de C şirketinin %51’ine sahipken; A şirketi C şirketinin %26’sına sahip olmakta ve yönetiminde söz sahibi olmaktadır.
Buna benzer durumlarda, konsolide bilanço düzenlenmesinde ortaya azınlık paylarının durumunun bilançoda gösterilmesi sorunu çıkmaktadır. Burada izlenen yol genellikle, yavru şirketin tüm aktif ve pasifinin konsolide bilançoya alınması, fakat azınlık paylarının konsolide bilançonun pasifinde tek bir tutar olarak gösterilmesidir.
Kısmen sahiplik durumunda konsolide bilanço düzenlenmesi bir örnek yardımıyla açıklanacaktır.
Örnek: A şirketi B şirketinin %70’ini 500.000 TRL’ye satın almıştır. İki şirketin satın almadan önceki ve sonraki bilançoları aşağıdaki şekildedir.
Satın alma işleminden önceki bilançolar:
A
Çeşitli
Aktifler 1.200.000
1.200.000
Borçlar    200.000
Sermaye 800.000
D. Kar   200.000
1.200.000




B
Çeşitli
Aktifler 700.000
700.000
Borçlar   300.000
Sermaye 300.000
D. Kar    100.000
700.000

Satın alma işleminden sonraki bilançolar:
A
Ç.Aktifler 700.000
BağlıOrtaklık 500.000
1.200.000
Borçlar   200.000
Sermaye 800.000
D. Kar   200.000
1.200.000

B
Çeşitli
Aktifler 700.000
700.000
Borçlar    300.000
Sermaye  300.000
D. Kar    100.000
700.000

Bu verilerle konsolide bilanço hazırlanacaktır.
Burada konsolidasyon şerefiyesinin hesaplanmasında satın alınan şirketin özsermayesi olduğu gibi hesaba katılmayacak; satın alınan orana denk gelen miktar hesaba katılacaktır.
(300.000 + 100.000) x %70 = 280.000
Konsolidasyon Şerefiyesi = Satın Alma Fiyatı – Satın Alınan Şirketin Özsermayesi
Konsolidasyon Şerefiyesi = 500.000 – 280.000 = 220.000
Azınlık Payları = (300.000 + 100.000) x %30 = 120.000
Bu durumda konsolide bilanço aşağıdaki şekilde oluşturulur:
Bilanço
Kalemleri
A Şirketi
B Şirketi
Eliminasyon İşlemleri
Konsolide
Bilanço
Borç
Alacak
Çeşitli Aktifler
700.000 500.000 -
700.000 - -
-
-
1.400.000 220.000
Bağlı Ortaklıklar
-
500.000
Konsol. Şeref.
220.000
-
AKTİF TOPLAMI
1.200.000
700.000
-

1.620.000
Borçlar
200.000 800.000 200.000
300.000 300.000 100.000
-
-
500.000 800.000 200.000 120.000
Sermaye
300.000

Dağıtılmayan Kar
100.000

Azınlık Payları

120.000
PASİF TOPLAMI
1.200.000
700.000
620.000
620.000
1.620.000

2. Konsolide Gelir Tablosunun Düzenlenmesi
Konsolide gelir tabloları da konsolide bilançolar gibi bir ana şirketin denetimine girmiş çeşitli şirketlerin bir faaliyet dönemi sonunda elde ettikleri sonucu tek bir tabloda toplamaktadır. Bu nedenle konsolide gelir tablosundaki veriler de ortalama bir değer taşımakta; aslında zararda olan bir şirket karlı şirketler arasında karlıymış gibi görünebilmektedir.
Konsolide mali tablolar özellikle holding ortakları için hazırlanmaktadır. Bu durum özellikle konsolide gelir tablolarının görünüşünü diğer mali tablolara göre daha farklı etkilemektedir. Buna göre konsolide gelir tablosunun standart formu iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde grup geliri ve toplam vergi yükü yer almakta ve böylece holding yöneticileri yönetimleri altındaki grubu ne derece başarılı yönettiklerini takip edebilmektedirler. İkinci bölümde ise holding şirket ortaklarının vergiden sonraki karları ile dağıtılmayan karlar hesabına nakilleri ve toplam dağıtılmayan karları yer almaktadır.
Konsolide gelir tablosu düzenlenmesi bir örnek yardımıyla açıklanacaktır.
Örnek: Dönem içinde ana ve bağlı şirket arasında mal ve hizmet alışverişi olmadığı, A şirketinin Y şirketinin %80 hissesine sahip olduğu ve Y şirketinin A şirketi tarafından satın alındığı tarihte Y şirketinin dağıtılmayan karlarının 80.000 TRL olduğu varsayımları altında iki şirkete ait aşağıda verilen gelir tabloları kullanılarak konsolide gelir tablosu oluşturulacaktır.
A
Y
Satışlar
360.000
320.000
Giderler
260.000
100.000
200.000
120.000
Y Şirketinden Alınan Temettü Vergiden Önceki Kar
32.000
132.000
            -
120.000
Vergi
50.000
82.000
60.000
60.000
Ödenen Temettüler
30.000
52.000
40.000
20.000
Dönembaşı Dağıtılmayan Kar Dönemsonu Dağıtılmayan Kar
118.000
170.000
90.000
110.000

Konsolide gelir tablosu aşağıdaki şekilde elde edilmektedir:

A Şirketi
Y Şirketi
Toplam
Eliminasyon İşlemleri
Konsolide
Gelir Tabl.
Borç
Alacak
Satışlar
360.000 260.000
320.000 200.000
680.000 460.000


680.000 460.000
Giderler



100.000 50.000
120.000 60.000
220.000 110.000


220.000 110.000
Vergi


Vergi Sonrası Kar
50.000 - 32.000
60.000 - -
110.000 - 32.000


110.000 (12.000) -
Azınlık Hissesi
(1) 12.000

Y’den Alınan Temettü

(2) 32.000

82.000 30.000
60.000 40.000
142.000 70.000

(3) 8.000
98.000 30.000
Ödenen Temettü
(2) 32.000


52.000 118.000
20.000 90.000
72.000 208.000


68.000 126.000

(4) 64.000

D.Başı Dağ.Kar
(4) 18.000

D.Sonu Dağ.Kar
170.000
110.000
280.000
126.000 (3) 8.000
40.000 (1) 12.000 (4) 18.000 (4) 64.000
194.000
Konsolide Bilançoya Geçen Kayıtlar
170.000
110.000
280.000
134.000
134.000
194.000

Konsolide gelir tablosunun düzenlenmesindde yapılan eliminasyon işlemleri aşağıda açıklanmıştır:
1.     Yavru şirketin 60.000 TRL’lik karının %20’si azınlık hissedarlarına ait olduğundan; 12.000 TRL’lik bu tutar gelir tablosunda holding grubunun gelirini azaltan bir faktördür. Bununla beraber azınlık kar payı 12.000 TRL, konsolide bilançoda pasifte azınlık hissesini de arttırıcı etki yapacağından eliminasyon işlemlerinde konsolide bilançoya geçen kayıtlara da alınmıştır.
2.     Ana şirketin yavru şirketten aldığı 32.000 TRL’lik temettü, ana ve yavru şirketin konsolidasyonu sırasında karşılıklı olarak yok edildiğinden konsolide gelir tablosunda yer almayacaktır.
3.     Yavru şirketin dağıttığı toplam temettü 40.000 TRL’nin 32.000 TRL’si ana şirkete aitken 8.000 TRL’si azınlık hissedarlarına aittir. Bu son tutar konsolide gelir tablosunda yer almayacaktır. Bu tutar azınlık hisselerine düşen ve bilançoya aktarılan 12.000 TRL’lik vergiden sonraki kar rakamını konsolide bilanço üzerinde azaltacak, böylece farkı oluşturan 4.000 TRL’lik net kar, azınlık hisselerinin dağıtılmayan karı içinde kalacaktır.
4.     A) Yavru şirketinin 90.000 TRL’lik dönem başı dağıtılmayan karları satın alma tarihinde 80.000 TRL idi ve bunun 64.000 TRL’si ana şirketin 16.000 TRL’si azınlık hissedarlarının idi. Oysa bu döneme gelindiğinde bu kar 10.000 TRL artarak 90.000 TRL’ye ulaşmıştır. Bu sebeple bu marjinal 10.000 TRL’nin 8.000 TRL’si ana şirketindir. Böylece azınlık hissedarlarının dağıtılmayan kar içindeki payı 18.000 TRL’ye ulaşmıştır. Bu tutar konsolide gelir tablosunda değil, konsolide bilançoda yer almalıdır.
B) Ana şirketin 90.000 TRL’lik dağıtılmayan karının 80.000 TRL’si satın alma tarihinden gelmekte olup 64.000 TRL’si ana şirkete aittir ve satın alma sırasında düzenlenen konsolide bilançoda şerefiye hesabında dikkate alınmaktadır.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder