YURT DIŞINDAN GELEN HİZMET FATURALARINDA KDV VE STOPAJ
SORUNU
E- Yaklaşım / Mayıs 2009 / Sayı: 197
I- GİRİŞ
Türkiye’de
yerleşik kişi ve kuruluşlar, yurt dışından mal ve hizmet ithal etmektedirler.
Yurt dışında
yerleşik kişi ve kuruluşlardan hizmet ithal edilmesi, gümrükleme işlemine tabi
olmayıp, hizmeti alan Türkiye mukimine, KDV ve Stopaj sorumluluğu
getirebildiğinden mal ithaline göre farklılık arz etmektedir.
Yazımızın
konusunu, Türkiye’de yerleşik firmalar tarafından yapılan hizmet ithallerinden
hangilerinin KDV ve Stopaj sorumluluğu kapsamında olduğunun ve sorumluluğa
ilişkin usul ve esasların açıklanması oluşturacaktır.
II- KDV AÇISINDAN
Bilindiği üzere KDV Kanunu’nun konusuna
Türkiye’de yapılan işlemler girmektedir. İşlemlerin Türkiye’de yapılması aynı
Kanun’un 6. maddesinde;
a- Malların teslim anında
Türkiye’ de bulunmasını,
b- Hizmetin Türkiye’ de
yapılmasını veya hizmetten Türkiye’ de faydalanılmasını ifade etmektedir.
Kanun hükmünden hareketle hizmetin Türkiye’de
yapılmasından; söz konusu işlemin Türkiye’de gerçekleşmesini anlamak
gerekmektedir.
Hizmetten Türkiye’de yararlanılmasından ise,
17, 26 ve 30 Seri No.lu KDV Genel Tebliğleri’ndeki ifadelerden hareketle;
“Türkiye’ye getirilen hizmet, Türkiye’deki firmanın Türkiye’deki faaliyeti ile
ilgili ise, hizmetten Türkiye’de faydalanılmıştır; hizmet Türkiye’deki
faaliyetlerle ilgili değilse, sonuçları Türkiye dışında doğuyorsa Türkiye’de
faydalanılmamıştır.” şeklinde açıklamak mümkündür.
Konuya ilişkin olarak
Maliye Bakanlığı’nın yayımlamış olduğu 15 seri no.lu KDV Genel Tebliği’nde,
yurt dışından sağlanan hizmetlere ait KDV’nin hizmetten faydalanan yurt
içindeki muhatap tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edileceği açıklanmıştır.
Dolayısıyla yurt dışından sağlanan ve KDVK’nın 1/2. maddesine göre hizmet
ithali kapsamında değerlendirilen işlemlere ait KDV'nin, hizmetten yararlanan
Türkiye’ de mukim kişi ve kuruluşlarca sorumlu sıfatıyla verilecek olan 2.
no.lu KDV beyannamesi ile beyan edilerek bağlı bulunulan vergi dairesine
ödenmesi, 1 no.lu KDV beyannamesinde de gösterilerek indirilmesi mümkün
olacaktır.
Faydalanma Türkiye’de olmak ve KDV’yi önleyen
özel bir hüküm bulunmamak kaydıyla;
● Yurt dışından teknik
hizmet, montaj hizmeti veya danışmanlık hizmeti alınması,
● Yurt dışından
gayrimaddî hak alınması veya kiralanması (know-how, marka vs.),
● Yurt dışından
kiralanmış menkulün (meselâ bir iş makinesinin) Türkiye’ye getirilip
kullanılması,
● Yurt dışından yazılım
hizmeti alınması,
● Yurt dışından
tamir-bakım hizmeti alınması,
● Yurt dışından yapılan
mal tedarikine bağlı vade farkları,
● Bir yurt dışı firmanın
personeli olan kişinin, geçici süreyle Türkiye’de görev yapması
gibi hizmetler KDV
sorumluluğu gerektirmektedir.
Yurtdışından alınan bir
hizmette KDV sorumluluğunun doğmaması için;
● Bu hizmet, KDV’nin konusuna girmeyen bir
hizmet olmalıdır,
● Hizmet, Türkiye’ye ithal edilmemiş
(Türkiye’de icra edilmemiş ve Türkiye’de faydalanılmamış) olmalıdır,
● İthal edilen hizmet, KDV istisnasına konu
bir hizmet olmalıdır.
Yurtdışından alınan ve bu
üç şartın sağlanamadığı tüm hizmetler, KDV sorumluluğu gerektirmektedir.
Hizmeti yapanın mukimi olduğu ülke ile Türkiye arasında vergi anlaşması
bulunması, vergi anlaşmalarının KDV’ni kapsamaması sebebiyle, KDV sorumluluğunu
etkilememektedir.
Örnek-1: Türkiye’de yapılacak bir binanın projesi Fransa’daki Y şirketine çizdirilmiştir. Proje çizimi Fransa’da yapılmış ve faturası Türkiye’ye gönderilmiştir. Fatura tutarı 100.000 Euro, hizmet faturasının alındığı tarihteki Euro kuru 2,0 TL’dir.
100.000 x
2,0 = 200.000 TL (Fatura Tutarı)
200.000 x
0,18 = 36.000 TL (%18 Sorumlu Sıfatıyla Hesaplanan KDV Tutarı)
------------------------------/---------------------------------
258 Yapılmakta
Olan
Yatırımlar
200.000
191
İndirilecek
KDV
36.000
320
Satıcılar
200.000
360 Öd. Vergi ve
Fon.
36.000
-----------------------------/-----------------------------------
Örnek-2: Türkiye’de
üretilen mallara yurtdışında müşteri bulan bir yabancının yaptığı komisyonculuk
hizmeti, yurtdışında cereyan ettiği ve faydalanma da orada gerçekleştiği için
KDV sorumluluğu gerektirmemektedir.
III- STOPAJ AÇISINDAN
Yurt dışında yerleşik kişi
ve kurumların, Türkiye’de ki gerçek ve tüzel kişilere verdikleri hizmetler
nedeniyle elde ettiği gelirler, vergi anlaşmalarında aksine hüküm olmaması
kaydıyla Türkiye’de gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulmaktadır.
Yurtdışına yapılan bu ödemeler üzerinden KVK'nun 30. maddesi çerçevesinde BKK
ile belirlenmiş oranlarda stopaj yapılmalı ve muhtasar beyanname ile beyan edilmelidir.
5520 Sayılı Kurumlar
Vergisi Kanunu’nun 30. maddesi kapmasında stopaj yapılabilmesi için;
● Hizmeti sunan yurt
dışında mukim bir kurum olmalıdır.
● Yapılan hizmetin
niteliği itibariyle Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 30. maddesi kapmasında tevkifata
tabi olması gerekir.
● İlgili ülke ile çifte
vergilendirmeyi önleme anlaşması olmamalıdır veya vergi anlaşmasında stopajı
engelleyici bir hüküm bulunmamalıdır.
Buna göre yurt dışından
sağlanan;
● Elemanların ücretleri
(yabancı bir kuruluşun elemanının Türkiye’deki bir firmanın personeli veya
yöneticisi olarak çalışması “serbest meslek” kazancı olarak
nitelendirildiğinden bu nedenle yabancı kuruluşa yapılan ödemeler KVK’nun 30.
maddesi uyarınca stopaja tabidir.),
● Mühendislik, montaj,
danışmanlık, eğitim hizmeti, özel yazılım yaptırılması, tercüme yaptırılması
gibi serbest meslek hizmeti niteliğindeki hizmet bedelleri,
● Kiralama hizmeti
karşılığında yapılan ödemeler (Finansal kira veya normal kira),
● Borç verme, mevduat ve
benzeri fonlamalar karşılığında ödenen faizler,
● Yurt dışından yapılan
mal tedarikine bağlı vade farkları,
● Telif, imtiyaz,
ticaret unvanı, marka, know-how ve benzeri gayrimaddi haklar için ödenen
bedeller veya kiralar,
gibi, GVK’nın 94 veya
KVK’nun 30. maddesi kapsamında bulunan ödemelerde, vergi anlaşmasında stopajı
önleyen bir hüküm olmadığı sürece, gerekli oranlar üzerinden stopaj yapılması
gerekmektedir.
Bununla beraber;
● Her nevi komisyon
ödemeleri,
● Yurt dışında yapılan
ilan veya reklam bedeli ödemeleri,
● Yurt dışında
gerçekleşen taşıma bedeli ödemeleri,
● Sigorta primi
ödemeleri,
● Yurt dışında
yaptırılan fason iş bedeli ödemeleri,
● Gözetim ücreti
ödemeleri,
● Yurt dışı seyahatlerde
ortaya çıkan ödemeler (otel, lokanta, ulaşım, haberleşme vs.),
● Fuar katılım ücreti
ödemeleri,
● Uydu kirası ödemeleri,
ile sair benzeri ödemeler,
“ticarî” nitelikli olduklarından stopaj kapsamına girmemektedirler.
Örnek-1:
Türkiye’de tekstil sektöründe faaliyet gösteren Y A.Ş.’nin yurtdışındaki bir
tekstil fuarına katılmak için fuarın gerçekleştiği İsviçre’de bir firmadan
teknik hizmet ya da pazarlama danışmanlığı adı altında 10.000 ABD doları
tutarında bir hizmet alımı yapmış ve hizmet bedelini Türkiye’den ilgili
firmanın hesabına transfer etmiştir. (1$=1,2 TL)
10.000 x 1,2 = 12.000 TL (Fatura Bedeli)
13.333 x 0,1 = 1.333 TL (Stopaj Tutarı)
-----------------------------/-----------------------------
770 Genel Yönetim Giderleri
13.333
360 Öd. Vergi Ve
Fon.
1.333
320
Satıcılar
12.000
----------------------------/-------------------------------
Örnek-2: Y A.Ş.,
dar mükellef bir kurum ile yaptığı lisans anlaşması uyarınca yıllık gayri safi
hasılatının % 1'i oranında royalti ödemesinde bulunmayı taahhüt etmiştir.
Anılan kurumun 2008 yılı cirosu 1.000.000 TL olup, 31.12.2008 tarihi itibariyle
ödediği 10.000 TL royalti giderini sonuç hesaplarına intikal ettirmiştir.
10.000 / 0,8 = 12.500
TL (%20[2] Stopaj ile Brüte götürülen Tutar)
12.500 x 0,2 =
2.500 TL (Stopaj Tutarı)
12.500 x 0,18 = 2.250
TL (%18 Sorumlu Sıfatıyla Hesaplanan KDV)
-----------------------------------/-------------------------
770 Genel Yönetim
Giderleri
12.500
191 İndirilecek
KDV
2.250
360 Öd. Vergi ve
Fon
4.750
360.01 S.S KDV
360.02 Stopaj
320
Satıcılar
10.000
-----------------------------------/--------------------------
Örnek 3: Türkiye’de
ki Y A.Ş. Fransa’dan ithal ettiği makinenin kullanılmasına ilişkin ilgili
firmadan eğitim hizmeti talep etmiştir. Fransa’dan gelen 7 kişilik ekip 15 gün
süreyle Türkiye’de eğitim vermişlerdir. Bu hizmet karşılığında Fransa’da ki
firma 50.000 Euro tutarında fatura kesmiştir. Konuyu KDV ve stopaj açısından
değerlendirdiğimizde[3];
- Hizmet yurt içinde
verildiğinden sorumlu sıfatıyla KDV hesaplanması gerekmektedir. Ancak Türkiye
ile Fransa arasında bulunan ÇVÖA gereği 183 günü geçmeyen serbest meslek
faaliyetleri üzerinden stopaj hesaplanmayacaktır (7 x 15 = 105 , 105<183 p="p">
- Eğer bu hizmet, Türkiye
ile ÇVÖA bulunmayan veya anlaşmada 183 gün şartı yer almayan bir ülkeden
alınsaydı stopaj sorumluluğu da doğacaktı.
IV- SONUÇ
Hizmetten yurt içinden
yararlanılmış ise, KDV’ne tabi tutularak vergilendirilmesi, hizmetten yurt
dışından yararlanılmış ise KDV’ ne tabi tutulmaması gerekmektedir. Hizmetin
konusu ücret, serbest meslek, sair kazanç ve irat ise stopaja tabi tutularak
vergilendirilmesi, hizmetin konusu ticari kazanç ise stopaja tabi tutulmadan
giderleştirilmesi gerekir. Yurt dışına ödenecek hizmet bedeli net olup
(sözleşmeye göre değişebilir), KDV veya stopajın hesabında hizmet bedelinin
brüt tutarı dikkate alınmalıdır.
Stopaj konusunun ve
oranların tespitinde Bakanlar Kurulu’nun 03.02.2009 tarihinde GVK 94, GVK
Geçici 67, KVK 15 ve 30. maddelerinde yapmış olduğu değişikliklerinde göz
önünde bulundurulmasını önemle hatırlatırız.[4]
(*) Mazars / Denge SMMM A.Ş. / Accounting & Outsourcing
Departmanı, SMMM
[3] Fransa’da ki
firma mukimlik belgesini Y A.Ş’ne ibraz etmiş ayrıca Türkiye’de 183 günden
fazla kalmayacağını taahhüt etmiştir.
Mehmet MAÇ, “Hizmet İthallerinde KDV ve Stopaj
Sorumluluğu ve Bu Sorumluluğun Geciktirilmiş Sayılamayacağı Durumlar”, Lebib
Yalkın Mevzuat Dergisi, Ocak 2009; Ali TUĞLU, “Dar Mükellef Kurumlardan Sağlanan Mal Teslimi ve Hizmet İfalarında KDV
Sorumluluğu-I”, Yaklaşım; Halil İbrahim ÖZDEMİR, “Gelir ve
Kurumlar Vergisi Mükelleflerince Yapılan Hizmet İthalinde Stopaj Ve KDV
Sorumluluğu”, Yaklaşım, Sayı:151; Osman SARAÇ, “Yurt
Dışından Temin Edilen Hizmette KDV”, Yaklaşım, Sayı:150; Zeki GÜNDÜZ,
Yurtdışından Gelen Hizmet Faturaları, www.referansgazetesi.com, 15.01.2009
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder